Galicia é foco de atención de empresas e fondos de investimento que apostan pola biotecnoloxía como sector estratéxico. Nos últimos anos a comunidade galega ha avanzado en transferencia, emprendemento e investimento empresarial e pode posicionarse como unha biorregión de referencia, segundo explica Patricia Fernández Liz, directora da área de Servizos na Axencia Galega de Innovación (GAIN) da Xunta de Galicia.
Para dar este salto, a comunidade galega debe aproveitar as oportunidades de financiamento existentes, promover pilotos a escala industrial e reforzar a súa participación nos centros de debate europeos a través de entidades como o Clúster Galego de Solucións Ambientais e Economía Circular.
– A Xunta de Galicia considera a biotecnoloxía como unha das áreas con maior proxección económica, científico-tecnolóxica e social da próxima década. Cal é a súa situación actual na nosa comunidade?
Actualmente, Galicia é foco de atención tanto de empresas como de fondos de investimento, o que reflicte a aposta realizada pola Xunta de Galicia e o sector nos últimos anos. Producíronse avances en todos os ámbitos, tanto en transferencia, como en emprendemento e investimento empresarial. Por poñer un exemplo, é moi significativo que recentemente dúas empresas do sector biofarmacéutico, Sunrock Biopharma e Origo Biopharma, pechasen acordos con importantes empresas para investir ou licenciar as súas moléculas. Investimentos como IFFE-Biotech para a produción de omega-3 ou de Lonza, que proxecta unha nova planta, demostran, por unha banda, que hai talento -o activo máis importante para calquera empresa- e, doutra banda, que hai sinerxías claras entre os nosos recursos naturais, o ecosistema biotecnolóxico e a nosa capacidade loxística.
– Que obxectivos márcase a Xunta de Galicia a través de GAIN nas súas políticas de impulso á biotecnoloxía?
A Estratexia de Consolidación do Sector Biotecnolóxico de Galicia é moi ambiciosa, pero destacaría dous obxectivos: incrementar a facturación do sector nun 50%, 220 millóns máis, e crear novas empresas -un 50% máis-. Á parte dos aspectos cuantitativos, hai implícito un impacto fundamental que mencionaba antes, o talento. Formamos a máis de 2.200 profesionais ao ano en titulacións superiores e formación profesional relacionadas con Ciencias da Vida, os mozos teñen futuro en Galicia porque as empresas punteiras van investir naquelas rexións onde contan con profesionais cualificados. Se as empresas galegas, ademais, apostan pola bioeconomía, teremos non só un sector de futuro senón de presente.
– Que resultados destacaría da estratexia 2016-2020?
A Estratexia de Impulso á Biotecnoloxía sentou as bases de Galicia como polo biotecnolóxico, o que nos permitiu gañar en competitividade a nivel internacional e atraer a empresas e investidores. Mediante as accións estratéxicas impulsadas desde a Xunta de Galicia en colaboración directa co conxunto de axentes do sector, lográronse axuntar e optimizar as nosas capacidades e o noso potencial, alcanzando os obxectivos e metas propostos. Alcanzouse unha facturación de máis de 300 millóns de euros, creáronse 30 empresas froito de iniciativas de bioincubación e do esforzo das agrupacións industriais, e creáronse máis de 300 empregos cualificados. Ademais, os centros de coñecemento reforzaron o seu posicionamento en España e Europa, o que facilitou a atracción de iniciativas cara a Galicia como a incubadora Business Factory Medicines, que nace da colaboración entre científicos -a través da Fundación Kaertor- e a industria -Janssen e Lilly-, para avanzar no desenvolvemento de novos fármacos. Ter unha empresa punteira en bioinformática como Mestrelab que hoxe capitanea desde Santiago a división de software de Bruker, a multinacional líder en equipamento de laboratorio, énchenos de orgullo. Ademais, sabemos que estas grandes noticias non farán máis que crecer porque as persoas e institucións que están detrás delas, cren e están a traballar para que sexamos unha das rexións referentes no mundo.
– Cales son os subsectores da nosa economía máis avanzados na aplicación da biotecnoloxía como panca de crecemento e cales deben dar un paso adiante?
A biotecnoloxía require de coñecemento e de transferencia ao mercado, por tanto, aqueles sectores nos que o seu impacto é máis directo son os que destacan inicialmente na súa aplicación. Por exemplo, o sector agrogandeiro e o alimentario foron pioneiros aplicando a biotecnoloxía en ámbitos como a mellora xenética ou a valorización de residuos e subprodutos, onde temos empresas punteiras. Tamén no ámbito farmacéutico temos unhas bases moi sólidas co Campus Vida e a industria biotecnolóxica, pero hai outros onde podemos e debemos facer un esforzo para que a tecnoloxía axude a reconverter os modelos tradicionais. A Comisión Europea sinala que a disrupción se atopa na bioeconomía -favorecer a circularidade nas cadeas de valor- e na industria. As universidades, os centros tecnolóxicos e as empresas a través das agrupacións industriais, como Viratec, podedes sumar e tentar encaixar as necesidades de futuro e as solucións existentes porque é necesario demostrar, facer pilotos a escala industrial, é o noso reto, e para iso existe financiamento público.
– Partindo da importancia da economía circular e as solucións ambientais, que papel pode xogar Viratec e os seus socios para impulsar a biotecnoloxía nos nosos sectores económicos tradicionais?
O primeiro que debemos facer é visibilizar a biotecnoloxía que fan os socios de Viratec, para poñer en valor as capacidades e a competitividade daqueles sectores que incorporan a biotecnoloxía. O segundo, é fomentar a colaboración co resto de axentes -tanto de coñecemento como empresariais- para, por unha banda, incrementar a transferencia de coñecemento e, polo outro, apoiar a aquelas empresas que necesitan adoptar solucións biotecnolóxicas pero descoñecen que existen no noso territorio.
– Pode a biotecnoloxía axudar a fixar poboación no rural galego?
Por suposto, ademais promovendo un rural baseado no coñecemento. Unha parte da biotecnoloxía está vinculada ao aproveitamento de recursos naturais, pero esa non é a única oportunidade para o rural. Como ocorre noutros ámbitos, hai industrias de proximidade como a biotecnoloxía de reciclaxe que pode necesitar proximidade aos xeradores deses subprodutos e, nestes casos, o rural é unha localización idónea para poder dar servizo a varias empresas dispersas no territorio. Pero, ademais, os investimentos neste sector son moi elevadas e requiren de talento. A posibilidade de ter nunha rexión adoito industrial dispoñible, conexión ás infraestruturas portuarias e terrestres áxiles e as persoas que o fagan funcionar, pode atraer moitos investimentos de grandes empresas.
– Que oportunidades abren os Fondos Next Generation para o aproveitamento sostible dos óptimos recursos biolóxicos renovables da nosa comunidade?
Unha das prioridades da Unión Europea é a sostibilidade e as circunstancias desta era postpandémica aceleraron e ampliaron a adopción de todas as medidas necesarias para ser máis autónomos en canto a recursos pero non a calquera prezo, senón a través da sostibilidade. Isto implica que, por exemplo, a economía circular ten que integrarse en todas as entidades a curto prazo, non a medio nin a longo prazo. E supón un cambio disruptivo en moitas empresas, especialmente nos ámbitos industriais. A nivel estatal, os Fondos Next Generation supoñen unha oportunidade a través das convocatorias previstas nos PERTE. Por exemplo, no PERTE de Economía Circular están as grandes oportunidades para esta transición en sectores tan importantes para Galicia como a cadea de valor do téxtil e tamén todas aquelas empresas que utilicen plástico como alimentación ou automoción, tan relevantes para o noso sistema económico. Outra gran oportunidade é a convocatoria de axudas do PERTE agroalimentario que aínda non se publicou pero espérase proximamente cuns 400 millóns de euros, onde se aprobarán os consorcios destinados a transformar a cadea de valor agroalimentaria.
– En que países deberiamos fixarnos e seguir o seu camiño?
Pola transversalidade da biotecnoloxía non hai un único país ou modelo de referencia e, ademais, debemos ter en conta a nosa especialización e fortalezas. En Europa, destacan por exemplo no ámbito farmacéutico Suíza e Alemaña. Non aspiramos a ser como India, pero temos grandes capacidades e o coñecemento para atopar sinerxías con estes países. En agroforestal e alimentación Francia está a traballar moi ben e aproveitando os fondos das distintas plataformas europeas o que, igualmente importante, dálles moita visibilidade. Por último, de maneira singular e cun carácter innovador, Países Baixos ten unha economía con grandes fortalezas en varios subsectores e que, por tamaño, pode ser unha referencia de como orientar o potencial transversal que ten a biotecnoloxía. Un aspecto que temos claro é que, para ser unha biorrexión de referencia, debemos participar da visión internacional que se está consolidando e, por suposto, participar nos centros de debate europeos onde xa temos presenza, pero onde podemos implicar máis aos axentes como Viratec.